Drie rollen
De gemeenteraad heeft drie rollen:
- de kaderstellende rol (vaststellen van beleidsplannen, budgetten, etc)
- de controlerende rol (jaarrekening, rekenkamer, voortgangsverslagen, etc)
- de volksvertegenwoordigende rol (ombudsfunctie, signalen van burgers vertalen naar beleid)
Al deze rollen zijn van belang voor een raadslid dat wil bijdragen aan goede jeugdzorg in de eigen gemeente. Welke doelen moeten met het beleid bereikt worden, hoe wordt dit uitgewerkt en welk budget is beschikbaar (de kaderstellende rol)? Hoe werkt het beleid uit op papier: worden doelen gehaald en lukt dat binnen het beschikbare budget (de controlerende rol)? En het allerbelangrijkste: hoe werkt het beleid uit in de praktijk, wat zeggen de jongeren die het betreft erover en wat ervaren andere betrokkenen, zoals de jeugdzorgorganisaties die de zorg moeten leveren (de volksvertegenwoordigende rol)?
Vraag hulp aan de raadsgriffie om duidelijk te krijgen welke documenten en besluiten er zijn en op welke wijze de gemeenteraad daar invloed op kan hebben. Het beleidsdocument met de gemeentelijke visie op jeugdzorg zal vrijwel zeker aan de gemeenteraad voorgelegd worden, maar het (regionale) inkoopkader wordt door veel colleges van B&W gezien als iets van hen. Terwijl de wijze van inkopen zowel op de hoofdlijn (aanbesteden versus subsidiëren) als in de details (criteria waarop gewogen wordt: laagste tarief of beste kwaliteit?) zeer ‘politiek’ van aard is. Zorg dat je als gemeenteraad dit soort documenten te zien krijgt en er op tijd iets van kan vinden.
Meer raadspolitiek in het sociaal domein nodig
Met de decentralisaties in het sociaal domein zou de raad echt de ruimte krijgen om aan politiek te doen. Er gebeurde echter op politiek vlak weinig, betogen hoogleraren Douwe Jan Elzinga en Geerten Boogaard in een essay in Binnenlands Bestuur.
Fraanje: Bij nieuwe taken horen nieuwe rollen
De nieuwe taken in het sociaal domein vragen om een nieuwe invulling van de rollen van de gemeenteraad. Dit blijkt uit ’Sturen in dienstbaarheid, verkennend essay naar de rollen van de gemeenteraad bij de uitvoering van de nieuwe taken in het sociaal domein’, dat door Rien Fraanje is geschreven in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
‘Van grip naar begrip’: weten waar je op wil sturen
‘Iedere keer dat een raadslid of Tweede Kamerlid vraagt om ‘grip’ op het sociale domein, zit er aan het einde van de dag weer een professional of burger vijftien minuten langer formulieren in te vullen. En ondanks al die administratie komen de tekorten en overschotten in het sociaal domein telkens volledig uit de lucht vallen. De mogelijkheden tot ingrijpen die gemeentebesturen vervolgens tot hun beschikking hebben, lijken zich te beperken tot twee mogelijkheden om te sturen op volume: de hoeveelheid geld of de hoeveelheid zorg. Dat kan en moet anders’, betogen Albert Jan Kruiter, Bianca den Outer en Marije van den Berg in ‘Van grip naar begrip’.